Dodatkowe 200 mln zł na wsparcie z programu „Mój Elektryk” oraz rozpoczęcie naboru dla przedsiębiorców w październiku ogłosił NFOŚiGW podczas Kongresu Nowej Mobilności 2021 – największej konferencji w całości poświęconej e-mobility w regionie CEE. Fundusz ujawnił ponadto, że już niebawem zapadnie decyzja Komisji Europejskiej dotycząca polskich regulacji w zakresie dotacji do infrastruktury ładowania. Rząd spodziewa się, że wprowadzony system subsydiów pozwoli potroić liczbę samochodów elektrycznych w Polsce.
Kongres Nowej Mobilności 2021 odbył się w daniach 7 i 8 października w liczącej ponad 3 500 m2 przestrzeni łódzkiego EC1. Organizatorami wydarzenia, które zgromadziło rekordową liczbę 1 000 uczestników, w tym kilkuset przedstawicieli administracji centralnej, samorządów, ekspertów i praktyków rynku e-mobility oraz kilkudziesięciu wystawców były Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) oraz Miasto Łódź. Na KNM 2021 odbyło się ponad 50 merytorycznych spotkań, liczne premiery, pokazy oraz wydarzenia towarzyszące. W rezultacie Łódź na 48 godzin stała się stolicą polskiej elektromobilności. Jakie są najważniejsze wnioski z Kongresu?
1. „Fit for 55” to wyzwanie, które może stać się szansą
KNM 2021 zainaugurował panel z udziałem Michała Kurtyki – Ministra Klimatu i Środowiska, Hanny Zdanowskiej – Prezydent Miasta Łodzi, Anny Clunes – Ambasador Wielkiej Brytanii, Juha Ottmana – Ambasadora Finlandii oraz Svena Steina – członka zarządu Volkswagen Group Polska. Uczestnicy debaty zgodzili się, że dzięki wdrożeniu „Fit for 55”, Polska stoi przed historyczną szansą nie tylko na ograniczenie emisji z sektora transportu, ale również wzrost innowacyjności krajowej gospodarki, znaczne podniesienie wartości eksportu oraz utworzenie tysięcy nowych miejsc pracy.
– Prędkość zmian w sektorze polskiej elektromobilności jest imponująca. Symbolem tego trendu są autobusy elektryczne. W roku 2017 udział Polski w europejskim e-busów wynosił 17%, w roku ubiegłym – już 46%. Staliśmy się też europejskim liderem dostaw paliwa XXI w., którym są baterie litowo-jonowe. Ponadto, Polska jest największym beneficjentem funduszu modernizacyjnego, który pomoże nie tylko tworzyć nowe miejsca pracy, ale utrzymać również obecne – powiedział Michał Kurtyka, Minister Klimatu i Środowiska.
2. Kluczowa rola subsydiów dla rozwoju rynku pojazdów elektrycznych w Polsce
Program KNM 2021 poświęcono w znacznej części obecnym i planowanym instrumentom wsparcia elektromobilności, zarówno w obszarze pojazdów, jak i infrastruktury ładowania. Minister Klimatu i Środowiska Michał Kurtyka podkreślił kluczową rolę subsydiów dla zwiększenia popytu na pojazdy elektryczne w Polsce.
– Liczymy, że dzięki prowadzonym w ramach programu „Mój Elektryk” działaniom, liczba samochodów elektrycznych w Polsce potroi się. Realizujemy też program „Zielony Transport Publiczny”, w przypadku którego nabór wniosków w pierwszej fazie ze względu na ogromne zainteresowanie został zamknięty po 14 dniach. We wrześniu br. ruszył nabór wniosków w drugiej fazie programu, której budżet wynosi 1 mld zł z przeznaczeniem na dotacje oraz 200 mln zł na pożyczki – powiedział Michał Kurtyka.
Na podstawie prowadzonego przez PSPA i PZPM „Licznika elektromobilności” pod koniec sierpnia 2021 r. w Polsce było zarejestrowane łącznie ok. 15,4 tys. osobowych, dostawczych, i ciężarowych samochodów całkowicie elektrycznych. Potrojenie tej liczby oznacza zwiększenie parku BEV do ok. 46 tys. szt.
3. Dopłaty dla przedsiębiorców coraz bliżej
Uczestnicy Kongresu Nowej Mobilności 2021 dowiedzieli się m.in., że NFOŚiGW podwyższy budżet programu „Mój Elektryk” o dodatkowe 200 mln zł – z 500 do 700 mln zł. Co więcej, jeszcze w październiku ruszy nabór dla beneficjentów instytucjonalnych, którzy nabywają pojazdy elektryczne za gotówkę lub na kredyt. Leasingobiorcy będą musieli poczekać trochę dłużej.
– Program „Mój elektryk” rozpoczął się kilka tygodni temu, ale już teraz otrzymaliśmy 800 wniosków na łączną kwotę 16 mln. Średnia wysokość dotacji to 20 tys. zł. Niebawem rozpoczną się także dopłaty do leasingu dla pojazdów firmowych – powiedział Artur Lorkowski, Wiceprezes NFOŚiGW. Dodał, że w zależności od popularności „Mojego Elektryka” Fundusz nie wyklucza dalszego podniesienia budżetu.
4. Decyzja Komisji Europejskiej ws. polskich propozycji przepisów dotyczących wsparcia infrastruktury ładowania już w październiku?
Na KNM 2021 przedstawiciele NFOŚiGW ujawnili ponadto kolejne szczegóły oczekiwanego już od wielu miesięcy programu dopłat do infrastruktury ładowania. Wiceprezes Artur Lorkowski poinformował, że uzgodniono już z Komisją Europejską i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym uruchomienie (być może już w listopadzie) adresowanego do OSD programu wsparcia inwestycji w eliminację deficytu mocy dla stacji DC w ramach tzw. funduszu modernizacyjnego. Pozwoli to na rozbudowę sieci elektroenergetycznej niezbędnej dla instalacji szybkich ładowarek EV. Powiedział ponadto, że NFOŚiGW zakończył negocjacje z Komisją Europejską dotyczące warunków udzielania pomocy publicznej w programie wsparcia instalacji stacji ładowania.
– Przyjęcie decyzji Komisji spodziewane jest w październiku 2021 r. – dodał Artur Lorkowski.
Po przyjęciu decyzji Minister Klimatu i Środowiska wyda skorygowane rozporządzenie w tym zakresie. Ostatnia wersja przepisów przewidywała możliwość udzielenia pomocy w formie dotacji m.in. na budowę lub przebudowę ogólnodostępnej stacji ładowania o mocy nie mniejszej niż 50 kW, wyposażonej w co najmniej 2 punkty ładowania, z czego co najmniej 1 umożliwia świadczenie usługi ładowania prądem stałym i ma moc nie mniejszą niż 50 kW. Dla stacji o mocy od 50 i mniejszej niż 150 kW przewidywana pomoc to do 30% kosztów kwalifikowanych (poziom dofinansowania zwiększa się o 15% w przypadkach określonych w rozporządzeniu), a dla stacji o mocy co najmniej 150 kW – do 50% kosztów kwalifikowanych. NFOŚiGW liczy, że uruchomienie naboru będzie możliwe jeszcze w listopadzie bieżącego roku.
5. Polskie samorządy wspólnie na rzecz zeroemisyjnego transportu
Uczestnicy Kongresu Nowej Mobilności wielokrotnie podkreślali kluczową rolę samorządów dla rozwoju elektromobilności w Polsce. Wskazywali, że dekarbonizacja transportu to proces, którego przyspieszenie wymaga podjęcia zdecydowanych działań również na poziomie lokalnym.
– Łódź chce być miastem nie tylko z kulturą i klimatem, ale również miastem zrównoważonego życia i rozwoju. Chcemy, aby Łódź była przykładem faktycznych zmian – proklimatycznych i prokologicznych, stanowiąc wzór zeroemisyjnego transportu, zarówno indywidualnego jak i zbiorowego. Cieszy mnie liczna obecność samorządów na Kongresie Nowej Mobilności, ponieważ zmiany zaczynają się od dołu. My pożyczamy tę planetę od przyszłych pokoleń, więc przekażmy im ją w lepszej kondycji niż obecnie – powiedziała Hanna Zdanowska, Prezydent Miasta Łodzi.
Drugi dzień Kongresu rozpoczął panel dyskusyjny „Koalicja polskich miast na rzecz czystego transportu”. Wzięli w nim udział Konrad Fijołek – prezydent Rzeszowa, Arkadiusz Chęciński – prezydent Sosnowca, Mariusz Wołosz – prezydent Bytomia, Katarzyna Gruszecka-Spychała – wiceprezydent Gdyni, Adam Wieczorek – wiceprezydent Łodzi, Mirosław Kozłowicz – z-ca prezydenta Bydgoszczy, Agata Wojda – wiceprezydent Kielc, Artur Szymczyk – z-ca prezydenta Lublina, Mikołaj Kostka – prezydent Ostrowa Wielkopolskiego, Kazimierz Karolczak – przewodniczący Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Prelegenci debatowali m.in. o strefach czystego transportu, zeroemisyjnym transporcie zbiorowym, mikromobilności oraz innych instrumentach sprzyjających poprawie stanu powietrza i komfortu życia w polskich samorządach. W trakcie KNM zainaugurowano również działalność Komitetu Samorządowego PSPA
– Wysoce wyspecjalizowany Komitet będzie skupiał JST z całej Polski, najbardziej aktywne w obszarze zrównoważonego transportu, z myślą o mieszkańcach i środowisku. Jesteśmy przekonani, że dzięki połączeniu wysiłków i wiedzy polskich samorządów, wspólnie tworzymy grunt do budowy czystych i przyjaznych dla mieszkańców miast – mówi Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA.
6. Powinniśmy uczyć się od najlepszych
Kongres Nowej Mobilności stanowił niepowtarzalną okazję do wymiany najlepszych, międzynarodowych praktyk. Przedstawiciele Wielkiej Brytanii oraz Finlandii wskazali, że oprócz ustanowienia systemu wsparcia rynku samochodów elektrycznych, ograniczenie emisji z transportu wymaga zdecydowanej redukcji liczby pojazdów spalinowych.
– Wielka Brytania wyznaczyła jeden z najbardziej ambitnych planów osiągnięcia neutralności klimatycznej na świecie. Przeznaczyliśmy na ten cel 12 mld funtów. Już za 10 lat zamierzamy zakończyć sprzedaż samochodów spalinowych, docelowo wszystkie pojazdy w Zjednoczonym Królestwie będą zeroemisyjne. Rząd inwestuje również 1,3 mld w punkty ładowania – powiedziała Anna Clunes, Ambasador Wielkiej Brytanii.
Ambasador Finlandii, Juha Ottman zaznaczył, że do 2030 r. rząd w Helsinkach chce ograniczyć o połowę emisje z sektora transportu. Udział samochodów elektrycznych w Finlandii stale się zwiększa, szczególnie w miastach. Administracja stawia m.in. na rozwój i subsydia do infrastruktury ładowania.
– Elektromobilność rozwija się przede wszystkim dlatego, że wdrożyliśmy odpowiedni system podatkowy, obejmujący wysokie obciążenia podatkowe dla najbardziej emisyjnych pojazdów – podkreślił Juha Ottman.
7. Rynek samochodów używanych kluczem do rozwoju polskiej elektromobilności na szeroką skalę. Konkretne propozycje są już na stole.
Podczas Kongresu Nowej Mobilności 2021 PSPA przedstawiło raport merytoryczny zawierający kompleksową propozycję wsparcia rynku używanych samochodów elektrycznych.
– Polski park samochodów jest jednym z najstarszych i największych w Unii Europejskiej – liczy prawie 19 mln szt. Zdecydowana większość z nich pochodzi i będzie pochodzić z eksportu – wielu Polaków po prostu nie stać na zakup nowego pojazdu. Dlatego chcemy zainicjować dyskusję nad wdrożeniem instrumentów zachęcających do nabycia zeroemisyjnych pojazdów używanych. Wszystko po to, abyśmy przestali być złomowiskiem Europy – wyjaśnił Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA.
Maciej Mazur dodał, że w pierwszej kolejności powinien być to system dotacji ze środków NFOŚiGW, zaś w kolejnych etapach – regulacje pozwalające ograniczyć import najstarszych, najbardziej emisyjnych samochodów spalinowych. PSPA proponuje dopłaty w wysokości do 9 lub 13 tys. zł w przypadku posiadaczy Karty Dużej Rodziny. Dofinansowanie byłoby kierowane do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, nabywających osobowe (kategorii M1) całkowicie elektryczne samochody w maksymalnej cenie do 125 tys. zł. Pojazdy objęte subsydiami nie mogłyby być starsze niż 4 lata, a ich przebieg nie mógłby przekraczać 60 tys. km.
8. Polska musi się lepiej przygotować na wodorową rewolucję
Podczas KNM 2021 odbył się również panel dyskusyjny „Wodór w transporcie – perspektywy rozwoju i bariery do pokonania”. W debacie uczestniczyli przedstawiciele: Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Toyoty Motor Poland, Instytutu Transportu Samochodowego, Sieci Badawczej Łukasiewicz, TÜV SÜD Polska oraz Hydrogen Utopia.
– W świetle zmian klimatu musimy przyspieszyć, ale w chwili obecnej tylko promil obecnie wykorzystywanej energii pochodzi z wodoru. W 2030 r. globalnie będzie to raptem 0,5%. Świadczy to o braku dynamiki w wykorzystaniu tego pierwiastka jako paliwa trakcyjnego – podkreślili paneliści.
Zwrócili także uwagę na fakt, że wdrożenie polskiej strategii wodorowej wymagać będzie nie tylko nakładów finansowych w infrastrukturę przesyłową i tankowania, ale także w tworzenia niezbędnej kadry – naukowej i pracowniczej. Wyznawaniem są głównie regulacje prawne, które nie nadążają za wprowadzaną technologią. Eksperci podkreślili, że niezbędna jest rozbudowa infrastruktury oraz kompletowanie technologii i kadry pracowniczej, które mogą zapewnić nam gospodarczy i rynkowy sukces. Na podstawie prowadzonego przez PSPA i PZPM „Licznika elektromobilności” pod koniec sierpnia 2021 r. w Polsce było zarejestrowane łącznie 59 samochodów zasilanych ogniwami paliwowymi. Jednocześnie nie funkcjonowała żadna, ogólnodostępna stacja tankowania wodoru. W celu popularyzacji tego paliwa w transporcie w najbliższym czasie zostanie podpisana przez sygnatariuszy reprezentujących rząd, branżę (w tym PSPA) oraz jednostki naukowo-badawcze tzw. Porozumienie Wodorowe – deklaracja budowy gospodarki wodorowej w Polsce.
9. Urząd Dozoru Technicznego pogłębi współpracę z branżą na rzecz rozwoju elektromobilności
Jednym z Patronów Branżowych Kongresu Nowej Mobilności 2021 był Urząd Dozoru Technicznego. Przedstawiciele instytucji zadeklarowali zamiar pogłębienia współpracy z branżą w celu wypracowania odpowiednich zmian legislacyjnych. Długi czas oczekiwania na odbiór stacji przez UDT wciąż jest identyfikowany przez operatorów jako czynnik opóźniający rozbudowę sieci ogólnodostępnych ładowarek w Polsce.
– UDT od ponad 110 lat czuwa nad bezpieczeństwem i wspiera rozwój. Ponad wiek temu uczestniczyliśmy w rewolucji przemysłowej, zaś dziś bierzemy aktywny udział w elektryzującej rewolucji w zakresie elektromobilności. Naszym wspólnym celem jest kreowanie rozwoju elektromobilności w sposób harmonijny i zrównoważony. Razem z branżą będziemy wypracowywać kluczowe postulaty określające kierunki zmian przepisów, które wpłyną na rozwój elektromobilności w Polsce – powiedział na KNM 2021 Andrzej Ziółkowski, Prezes UDT.
10. Polska powinna wzmocnić krajowe kompetencje w sektorze bateryjnym
Na podstawie szacunków BNEF Polska zajmuje obecnie pozycję europejskiego lidera w zakresie dostaw ogniw litowo-jonowych oraz komponentów powiązanych i powinna ją utrzymać co najmniej do 2025 r. Akumulatory li-ion stają się polskim towarem eksportowym nr 1, dlatego też podczas KNM 2021 odbył się „Polish Battery Day”. Międzynarodowi eksperci dyskutowali o tym, jak dodatkowo wzmocnić pozycję Polski w tym kluczowym segmencie.
– Polska jako największy producent baterii w Europie musi znaleźć sposób na uruchomienie centrów innowacji i ośrodków badawczo-rozwojowych, aby dołączyć do grona krajów wyznaczających również trendy technologiczne. W kontekście zrównoważonego rozwoju gospodarczego, powinniśmy przywiązywać uwagę do recyklingu akumulatorów w równym stopniu jak do samej produkcji – powiedział Aleksander Rajch, Dyrektor ds. Relacji Zewnętrznych PSPA.
Eksperci podkreślali również, że istotnym komponentem budowy kompetencji w zakresie R&D w polskim sektorze bateryjnym jest wzmacnianie ośrodków akademickich pod względem wiedzy i możliwością rozwijania umiejętności praktycznych, w co już teraz angażują się niektóre firmy – takie jak Daimler czy Northvolt – budując przyszłe kadry z tego obszaru. Uczestnicy debaty zwracali ponadto uwagę, że rynek akumulatorów li-ion to element zrównoważonego rozwoju również w innych obszarach niż samochody osobowe: ma także wpływ na transport morski i ciężki oraz w ramach takich aktywności jak przemysł wydobywczy czy budowlany.
Kongres Nowej Mobilności wsparły merytorycznie: GreenWay Polska, PKN Orlen, Ambasada Wielkiej Brytanii, Bussines Finland Volkswagen, Volkswagen – Samochody dostawcze, Skoda, Audi, Porsche, Toyota, EC1, PWC, PKO Leasing i ARVAL. W gronie partnerów znalazły się firmy: Daimler, BMW Polska, Hyundai, GLS, Otomoto, Air Products, BNP Paribas, InPost, Rossmann, Go+eAuto, Veolia, BOŚ Bank, EFL Grupa Credit Agricole oraz Fundacja Kierunkowskaz. Logistyczne wsparcie w ramach Kongresu zapewnił Uber. Wśród wystawców wydarzenia znalazły się firmy aktywne na gruncie zeroemisyjnego transportu: Jaszpol, Nissan, Mazda, Technitel, Vosco Auto, EvMotors, ABB, Enelion oraz Mitsubishi. Patronatu honorowego Kongresowi udzieliły: Ministerstwo Infrastruktury, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz Unia Metropolii Polskich. Wśród miast patronackich znalazły się: Łódź, Lublin, Poznań i Gdynia.
Patroni branżowi KNM to: Instytut Transportu Samochodowego, Łukasiewicz – Instytut Elektrotechniki, Forum Energii, Urząd Dozoru Technicznego, IBRM Samar, Polski Związek Wynajmu i Leasingu Pojazdów, Związek Polskiego Leasingu, Stowarzyszenie Dystrybutorów Części Zamiennych, Bosmal, Polski Związek Przemysłu Oponiarskiego, Krajowa Izba Klastrów Energii, Politechnika Wrocławska, Politechnika Krakowska, Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej, Wydział Energetyki i Paliw oraz Press Service.
