• Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności (PSNM) przedstawiło szereg uwag do rządowego projektu Planu Społeczno-Klimatycznego (PSK). PSK determinuje kierunek wydawania środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego, którego największym beneficjentem w Unii Europejskiej jest Polska. Do wydania będzie nawet 65 mld zł.

• W rządowym projekcie PSK na sektor transportu przeznaczono jedynie 21% budżetu, czyli o 46% mniej niż sektor budynków, mimo że ubóstwo transportowe dotyka nawet 15 milionów Polaków.

• Jedną z głównych wad projektu jest brak uwzględnienia programu leasingu społecznego samochodów zeroemisyjnych, który z powodzeniem wdrożyła m.in. Francja. Rządowa propozycja marginalizuje transport indywidualny, mimo że rząd podkreśla jego kluczową rolę w walce z wykluczeniem komunikacyjnym.

• Branża zauważa również, że zaproponowane wsparcie dla autobusów zasilanych sprężonym gazem ziemnym (CNG) zagraża akceptacji planu przez Komisję Europejską – finansowanie technologii opartych na paliwach kopalnych jest sprzeczne z zasadą DNSH (ang. Do No Significant Harm).

Unia Europejska przygotowuje się do wprowadzenia nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ETS2). Skutkiem wdrożenia ETS2 może być wzrost kosztów transportu opartego o pojazdy spalinowe oraz zwiększenie zjawiska ubóstwa transportowego. Aby przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom ETS2, powołano do życia Społeczny Fundusz Klimatyczny (SFK), którego środki będą wydatkowane na podstawie krajowych Planów Społeczno-Klimatycznych (PSK). Polska zostanie największym beneficjentem SFK spośród państw członkowskich Unii Europejskiej – budżet Planu na lata 2026-2032 wynosi 65 mld zł. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przekazało projekt polskiego PSK do konsultacji publicznych. Po wstępnej analizie projektu PSNM zwraca uwagę na jego istotne wady, które mogą zdecydowanie ograniczyć efektywność przeciwdziałania ubóstwu transportowemu.

– Rządowy projekt Planu Społeczno-Klimatyczny przewiduje na dofinansowanie sektora transportu drogowego 3,2 miliarda euro, co stanowi zaledwie 21% całego budżetu programu. To aż o 46% mniej niż kwota zarezerwowana na sektor budynków. Taka dysproporcja jest niezrozumiała, zwłaszcza w kontekście poważnych wyzwań związanych z ograniczoną dostępnością transportu publicznego w Polsce. Mówimy o problemie, który według estymacji UNICEF dotyka potencjalnie nawet 15 milionów Polaków – wskazuje Jan Wiśniewski, Dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM.

Wspieranie technologii przeszłości zamiast przyszłości

Szczególne zastrzeżenia budzi propozycja objęcia dofinansowaniem autobusów niskoemisyjnych zasilanych gazem ziemnym (CNG), co stoi w sprzeczności z unijnymi celami klimatycznymi zakładającymi redukcję emisji z transportu o 90% do 2050 roku.

– Dalsze uwzględnienie zakupu autobusów niskoemisyjnych w PSK może doprowadzić do odrzucenia projektu przez Komisję Europejską z uwagi na sprzeczność z zasadą DNSH (Do No Significant Harm). To marnotrawienie środków na technologie, które już dziś są przestarzałe – ostrzega Marek Popiołek, Dyrektor ds. Rozwoju Biznesu PSNM.

Brak odpowiedzi na ubóstwo transportowe

Projekt PSK nie przewiduje praktycznie żadnego wsparcia dla indywidualnego transportu drogowego, mimo że rząd przyznaje, iż wzrost cen paliw w wyniku wprowadzenia systemu ETS2 będzie miał większy wpływ na społeczności zamieszkujące obszary wykluczone transportowo, gdzie użytkownicy o niższych dochodach w przypadku konieczności rezygnacji z zakupu droższego paliwa nie będą mogli skorzystać z alternatywy w postaci transportu publicznego.

–  Indywidualny transport drogowy w wielu przypadkach jest jedyną możliwą odpowiedzią na walkę z ubóstwem transportowym, zwłaszcza w regionach, gdzie zapewnienie dostępu do transportu zbiorowego jest niemożliwe lub ekonomicznie nieopłacalne. Dlatego apelujemy o wprowadzenie programu leasingu społecznego pojazdów elektrycznych, na wzór rozwiązań z Francji – dodaje Jan Wiśniewski.

Postulaty PSNM

Branża nowej mobilności wnosi o zdecydowane zwiększenie budżetu przeznaczonego na sektor transportu drogowego oraz wycofanie wsparcia dla autobusów niskoemisyjnych zasilanych paliwami kopalnymi. PSNM postuluje również wsparcie mobilności współdzielonej oraz mobilności na żądanie. Ponadto konieczne jest wprowadzenie wsparcia rozbudowy infrastruktury ładowania w gminach poniżej 50 tysięcy mieszkańców oraz zwiększenie środków na mikromobilność i transport rowerowo-pieszy.

– Obecny projekt PSK nie odpowiada na realne potrzeby Polaków zagrożonych wykluczeniem komunikacyjnym. Bez zdecydowanych zmian plan może okazać się nieskuteczny w walce z ubóstwem transportowym – podsumowuje Marek Popiołek.