• PSNM opublikowało najnowsze, zaktualizowane wydanie „Licznika AFIR”. Opracowanie ukazuje stan wypełnienia przez Polskę unijnego rozporządzenia AFIR.

• Pierwszy termin realizacji celów AFIR upływa już za 8 miesięcy. Na dziś wypełnienie obowiązków w zakresie rozbudowy stref ładowania wzdłuż sieci TEN-T wynosi maksymalnie 13% (w przypadku infrastruktury zlokalizowanej wzdłuż sieci bazowej i przeznaczonej dla samochodów osobowych i dostawczych).

• Polska w praktyce nie zaczęła realizować celów odnoszących się do sieci kompleksowej TEN-T i stref ładowania dla pojazdów ciężkich (poziom ich wypełnienia niezmiennie wynosi 0%). Sytuacja powinna się jednak poprawić dzięki nowo uruchomionym programom wsparcia NFOŚiGW przewidującym dopłaty do infrastruktury wysokiej mocy oraz przyłączy energetycznych – podkreśla PSNM.

• Zgodnie z AFIR, którego przepisy zaczęły być stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE w kwietniu 2024 r., łączna moc infrastruktury ładowania w Polsce musi zostać dostosowana do liczby zarejestrowanych samochodów z napędem elektrycznym. Ponadto wzdłuż sieci TEN-T powinny zostać regularnie rozmieszczone strefy ładowania, zarówno dla zeroemisyjnych pojazdów osobowych i dostawczych, jak i ciężarówek.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804 w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR) to potencjalnie najważniejszy czynnik regulacyjny stymulujący rozbudowę infrastruktury ładowania w Unii Europejskiej. Aby zobrazować skalę stojącego przed Polską wyzwania, PSNM uruchomiło „Licznik AFIR”. To cyklicznie aktualizowane narzędzie, informujące na bieżąco o aktualnym stopniu wypełnienia celów wynikających z nowego rozporządzenia.

Moc infrastruktury ładowania

AFIR wyznacza kilka głównych kategorii obowiązków. Jedną z nich jest konieczność zapewnienia odpowiedniej mocy stacji ładowania na każdy zarejestrowany samochód z napędem elektrycznym (1,3 kW w przypadku BEV i 0,8 kW w przypadku PHEV).

– Infrastruktura ładowania w Polsce w teorii dysponuje już solidnym „zapasem” mocy w odniesieniu do przepisów AFIR. Warto mieć jednak na uwadze, że minimalny, wymagany przez AFIR poziom mocy został uzależniony od liczby samochodów z napędem elektrycznym we flocie. Cały polski park osobowych BEV liczy dziś ok. 80 tys. szt. W 2024 r. we Francji podobna liczba nowych „elektryków” wyjechała z salonów w zaledwie trzy miesiące, w Holandii w trzy kwartały. Wypełnienie przez Polskę wymogów AFIR nie jest więc konsekwencją nadzwyczajnego tempa rozbudowy infrastruktury, tylko względnie niewielkiej, zelektryfikowanej floty i wczesnego etapu rozwoju rynku e-mobility – mówi Jan Wiśniewski, Dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM.

Infrastruktura ładowania wzdłuż sieci TEN-T

AFIR przewiduje m.in. konieczność rozmieszczenia maksymalnie co 60 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T stref ładowania przeznaczonych dla samochodów osobowych i dostawczych (każda o łącznej mocy co najmniej 400 kW, a do 2027 r. co najmniej 600 kW) na każdym kierunku podróży. Analogiczne cele dotyczą kompleksowej sieci TEN-T. Biorąc pod uwagę aktualne zagęszczenie stref ładowania wzdłuż odcinków TEN-T zlokalizowanych w Polsce, liczby przedstawiają się wyjątkowo mało optymistycznie.

Uwzględniając sieć bazową, obowiązki wynikające z AFIR (na lata 2025 i 2027) są obecnie zrealizowane odpowiednio w ok. 13% oraz 6%. Względem poprzedniego wydania „Licznika AFIR” z końca 2024 r. oznacza to wzrost o zaledwie 2 punkty procentowe w każdej z tych kategorii. W przypadku sieci kompleksowej poziom wypełnienia obowiązków nadal wynosi 0%. AFIR wyznacza również cele w obszarze infrastruktury dla elektrycznych pojazdów ciężkich (eHDV). Przykładowo, do końca roku 2027 wzdłuż połowy sieci bazowej TEN-T będą musiały funkcjonować przeznaczone dla eHDV strefy ładowania o mocy co najmniej 2800 kW każda. Do 2030 r. moc każdej takiej strefy powinna wzrosnąć aż do 3600 kW. Na dziś wypełnienie wyżej opisanych celów wynosi w Polsce 0%. Ogólnodostępne punkty ładowania dla elektrycznych ciężarówek funkcjonują w zaledwie 3 lokalizacjach, położonych między sobą w zbyt dużych odległościach z perspektywy wymogów AFIR.

– Głównym celem dwóch nowych programów wsparcia, które NFOŚiGW uruchomiło 31 marca, jest zdecydowane przyspieszenie rozbudowy infrastruktury wzdłuż sieci TEN-T, a tym samym realizacja obowiązków AFIR w tym zakresie. Łączny budżet 4 mld euro powinien doprowadzić do uruchomienia nawet kilkuset nowych punktów ładowania oraz zasilających je przyłączy wysokiej mocy. Realizacja naborów oraz budowa dofinansowanych projektów infrastrukturalnych to proces liczony w latach, dlatego wypełnienie obowiązków wyznaczonych na rok 2025 jest już w praktyce niemożliwe. Pod warunkiem odpowiedniej koordynacji obu programów oraz usprawnienia procedur przyłączeniowych mamy jednak szanse, by znacznie przybliżyć się do celów wymaganych w roku 2027 i w szczególności 2030 r. Warto mieć przy tym na uwadze, że nawet obecny, niski realizacji obowiązków AFIR nie oznacza absolutnie, że kierowcy samochodów elektrycznych podróżujący w Polsce po autostradach i drogach szybkiego ruchu nie mają możliwości ładowania swoich pojazdów. Liczba ogólnodostępnych punktów wzdłuż polskich odcinków sieci TEN-T wyniosła na koniec marca ponad 930 – to oznacza wzrost o 37% rok do roku. W kontekście AFIR kluczowym problemem pozostaje jednak niewystarczające zagęszczenie infrastruktury – mówi Aleksander Rajch, Członek Zarządu PSNM.